سُوۡرَةُ المعَارج
.
بِسۡمِ ٱللهِ ٱلرَّحۡمَـٰنِ ٱلرَّحِيمِ
به نام خداوند بخشنده مهربان
سَأَلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ ﴿۱﴾
خواستاری ( از روی تمسخر ) درخواست عذابی كرد كه به وقوع میپیوندد .
لِّلْكَافِرینَ لَیسَ لَهُ دَافِعٌ ﴿۲﴾
( این عذاب ) گریبانگیر كافران میگردد ، و هیچ كس نمیتواند آن را از ایشان باز دارد .
مِّنَ اللَّهِ ذِی الْمَعَارِجِ ﴿۳﴾
از ناحیه خدائی به وقوع میپیوندد كه صاحب درجات و مقامات عالی است .
تَعْرُجُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ إِلَیهِ فِی یوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ خَمْسِینَ أَلْفَ سَنَةٍ ﴿۴﴾
فرشتگان و جبرئیل به سوی او ( پر میكشند و ) بالا میروند در مدّتی كه پنجاه هزار سال ( معمولی برای انسانها ) طول میكشد .
فَاصْبِرْ صَبْرًا جَمِیلًا ﴿۵﴾
صبر جمیل داشته باش ( و جزع و فزع و یأس و نومیدی به خود راه مده ) .
إِنَّهُمْ یرَوْنَهُ بَعِیدًا ﴿۶﴾
آنان آن روز را بعید و دور میدانند .
وَنَرَاهُ قَرِیبًا ﴿۷﴾
و ما آن را ممكن و نزدیك میدانیم .
یوْمَ تَكُونُ السَّمَاء كَالْمُهْلِ ﴿۸﴾
روزی ، آسمان ، همسان فلز گداختهای میشود .
وَتَكُونُ الْجِبَالُ كَالْعِهْنِ ﴿۹﴾
و كوهها همسان پشم رنگین میگردد .
وَلَا یسْأَلُ حَمِیمٌ حَمِیمًا ﴿۱۰﴾
هیچ دوست صمیمی و خویشاوند نزدیكی ، سراغ دوست صمیمی و خویشاوند نزدیكی را نمیگیرد و از او نمیپرسد !
یبَصَّرُونَهُمْ یوَدُّ الْمُجْرِمُ لَوْ یفْتَدِی مِنْ عَذَابِ یوْمِئِذٍ بِبَنِیهِ ﴿۱۱﴾
( دوستان صمیمی و خویشاوندان نزدیك ) به همدیگر نشان داده میشوند و معرّفی میگردند ( امّا هر كس گرفتار كار خویشتن است ، و هول و هراس بیش از آن است كه كسی بتواند به دیگری بیندیشد . وضع چنان است كه ) شخص گناهكار آرزو میكند كاش میشد برای رهائی خود از عذاب آن روز ، پسران خود را فدا سازد .
وَصَاحِبَتِهِ وَأَخِیهِ ﴿۱۲﴾
همچنین همسر و برادرش را .
وَفَصِیلَتِهِ الَّتِی تُؤْویهِ ﴿۱۳﴾
همچنین فامیل و قبیله و عشیرهای كه او را در پناه خود میگرفتند .
وَمَن فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا ثُمَّ ینجِیهِ ﴿۱۴﴾
و حتّی تمام كسانی را كه در روی زمین هستند ( همگی را فدا كند ) تا این كه مایه نجاتش شود .
كَلَّا إِنَّهَا لَظَى ﴿۱۵﴾
هرگز ! ( این تمنّاها و آرزوها بر آورده نمیگردد ، و هیچ فدیه و فدائی پذیرفته نمیشود ) . این ، آتش سوزان و سراپا شعله ( دوزخ ) است .
نَزَّاعَةً لِّلشَّوَى ﴿۱۶﴾
پوست بدن را میكند و با خود میبرد .
تَدْعُو مَنْ أَدْبَرَ وَتَوَلَّى ﴿۱۷﴾
به سوی خود میخواند ( و نام میبرد ) كسی را كه پشت ( به فرمان خدا ) كرده است و ( از اطاعت او ) رویگردان بوده است .
وَجَمَعَ فَأَوْعَى ﴿۱۸﴾
و دارائی را جمع آورده است و در خزینهها نگاهداری كرده است ( و در خیرات و حسنات آن را مصرف ننموده است ) .
إِنَّ الْإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا ﴿۱۹﴾
آدمی كمطاقت و ناشكیبا ، آفریده شده است .
إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا ﴿۲۰﴾
هنگامی كه بدی بدو رو میكند ، سخت بیتاب و بیقرار میگردد .
وَإِذَا مَسَّهُ الْخَیرُ مَنُوعًا ﴿۲۱﴾
و زمانی كه خوبی بدو رو میكند ، سخت ( از حسنات و خیرات دست باز میدارد و ) دریغ میورزد .
إِلَّا الْمُصَلِّینَ ﴿۲۲﴾
مگر نمازگزاران .
الَّذِینَ هُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ ﴿۲۳﴾
نمازگزارانی كه همیشه نماز خود را به موقع میخوانند و بر آن مداومت و مواظبت دارند .
وَالَّذِینَ فِی أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ مَّعْلُومٌ ﴿۲۴﴾
همان كسانی كه در دارائی ایشان سهم مشخّصی است .
لِّلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ ﴿۲۵﴾
برای دادن به گدا و بیچیز .
وَالَّذِینَ یصَدِّقُونَ بِیوْمِ الدِّینِ ﴿۲۶﴾
آن كسانی كه به روز جزا و سزا ایمان دارند .
وَالَّذِینَ هُم مِّنْ عَذَابِ رَبِّهِم مُّشْفِقُونَ ﴿۲۷﴾
كسانی كه از عذاب پروردگارشان بیمناك و ترسانند .
إِنَّ عَذَابَ رَبِّهِمْ غَیرُ مَأْمُونٍ ﴿۲۸﴾
آخر ، عذاب پروردگارشان امان نمیدهد ( كسی را كه در آن بیفتد ) .
وَالَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُونَ ﴿۲۹﴾
و آن كسانی كه عورت خود را محافظت میدارند .
إِلَّا عَلَى أَزْوَاجِهِمْ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَیمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَیرُ مَلُومِینَ ﴿۳۰﴾
مگر از زنان و كنیزان خود ، كه در این صورت لومه و سرزنشی بر ایشان نیست .
فَمَنِ ابْتَغَى وَرَاء ذَلِكَ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْعَادُونَ ﴿۳۱﴾
آنان كه فراتر از این را بطلبند ، متعدّی و متجاوز بشمارند ( و از حلال به حرام گرائیدهاند ) .
وَالَّذِینَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ ﴿۳۲﴾
و كسانی كه امانتدار بوده و نگاهدارنده عهد و پیمان خود هستند .
وَالَّذِینَ هُم بِشَهَادَاتِهِمْ قَائِمُونَ ﴿۳۳﴾
و كسانی كه گواهیهائی را كه باید بدهند ، چنان كه باید اداء میكنند ( و شهادت لازم را پنهان و كتمان نمیكنند ) .
وَالَّذِینَ هُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ یحَافِظُونَ ﴿۳۴﴾
و كسانی كه مواظب و مراقب ( اوقات و اركان ) نمازهای خود میباشند .
أُوْلَئِكَ فِی جَنَّاتٍ مُّكْرَمُونَ ﴿۳۵﴾
آنان ( كه دارای چنین صفاتی باشند ) در باغهای بهشت مورد احترام و اكرام هستند .
فَمَالِ الَّذِینَ كَفَرُوا قِبَلَكَ مُهْطِعِینَ ﴿۳۶﴾
كافران را چه شده است كه به سوی تو شتابان میآیند ( و گردن میكشند و به سخنان تو گوش فرا میدهند ؟ ) .
عَنِ الْیمِینِ وَعَنِ الشِّمَالِ عِزِینَ ﴿۳۷﴾
دسته دسته ، در راست و چپ ( تو حلقه میزنند و ) قرار میگیرند .
أَیطْمَعُ كُلُّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ أَن یدْخَلَ جَنَّةَ نَعِیمٍ ﴿۳۸﴾
آیا هر یك از ایشان امیدوارند كه به بهشت پر نعمت وارد شوند ( چرا كه خویشتن را در پیشگاه خدا بالاتر و گرامیتر از مؤمنان میدانند ؟ ) .
كَلَّا إِنَّا خَلَقْنَاهُم مِّمَّا یعْلَمُونَ ﴿۳۹﴾
هرگز ! ( این همه غرور بیجا چیست ؟ ) . ما ایشان را از چیزی كه خودشان میدانند ( از قطره آب گندیده و بدبوئی ، منی نام ) آفریدهایم .
فَلَا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشَارِقِ وَالْمَغَارِبِ إِنَّا لَقَادِرُونَ ﴿۴۰﴾
سوگند به پروردگار خاورها و باخترها كه توانائیم !
عَلَى أَن نُّبَدِّلَ خَیرًا مِّنْهُمْ وَمَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِینَ ﴿۴۱﴾
توانائیم بر این كه جای ایشان را به كسانی بدهیم كه از آنان بهترند ، و ما هیچ وقت مغلوب و شكست خورده نخواهیم بود .
فَذَرْهُمْ یخُوضُوا وَیلْعَبُوا حَتَّى یلَاقُوا یوْمَهُمُ الَّذِی یوعَدُونَ ﴿۴۲﴾
آنان را به حال خود واگذار تا به باطل خود فرو روند و به بازیچه بنشینند ، تا زمانی كه به روزی میرسند كه بدیشان وعده داده شده است ، ( آن وقت میدانند كه چه كار كردهاند ) .
یوْمَ یخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْدَاثِ سِرَاعًا كَأَنَّهُمْ إِلَى نُصُبٍ یوفِضُونَ ﴿۴۳﴾
آن روزی كه از گورها شتابان بیرون میشوند ، گوئی كه به سوی بتهایشان میدوند !
خَاشِعَةً أَبْصَارُهُمْ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ ذَلِكَ الْیوْمُ الَّذِی كَانُوا یوعَدُونَ ﴿۴۴﴾
در حالی كه چشمانشان ( از هول و هراس ) به زیر افتاده است ، و خواری و پستی ایشان را فرو گرفته است . ( بدیشان گفته میشود : ) این همان روزی است كه به شما وعده داده میشد .