سُوۡرَةُ الجَاثیَة
.
بِسۡمِ ٱللهِ ٱلرَّحۡمَـٰنِ ٱلرَّحِيمِ
به نام خداوند بخشنده مهربان
حم ﴿۱﴾
حا . میم .
تَنزِیلُ الْكِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِیزِ الْحَكِیمِ ﴿۲﴾
این كتاب ( قرآن نام ) از سوی خداوند باعزّت و باحكمت نازل میگردد .
إِنَّ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَآیاتٍ لِّلْمُؤْمِنِینَ ﴿۳﴾
بدون شكّ در آسمانها و زمین دلائل و نشانههای فراوانی ( بر وجود خدا ) است برای مؤمنان .
وَفِی خَلْقِكُمْ وَمَا یبُثُّ مِن دَابَّةٍ آیاتٌ لِّقَوْمٍ یوقِنُونَ ﴿۴﴾
همچنین در آفرینش شما ( بدین صورت زیبا و آراسته ، و دستگاههای داخلی پیچیده و اسرارانگیز : رشتههای ارتباطی سلسله اعصاب ، رگها و مویرگها ، مغز ، سلولها ، گردش خون ، خصال و صفاتویژه ، و تنوّع خلقت و فطرت ظاهری و باطنی هر یك از افراد بشر ) و نیز در آفرینش جنبندگانی كه خداوند در سراسر زمین پراكنده میسازد ( از موجودات ذرّهبینی گرفته تا حیوانات غولپیكر ، با ویژگیهای گوناگون و ساختارهای جوراجور و الوان و اشكال رنگارنگ ) نشانههای بزرگ و دلائل قوی ( برای پی بردن به خدا و خالق یكتا ) است برای آنان كه اهل یقین هستند .
وَاخْتِلَافِ اللَّیلِ وَالنَّهَارِ وَمَا أَنزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاء مِن رِّزْقٍ فَأَحْیا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَتَصْرِیفِ الرِّیاحِ آیاتٌ لِّقَوْمٍ یعْقِلُونَ ﴿۵﴾
همچنین در دگرگونی شب و روز ( از لحاظ تغییر رنگ و كوتاهی و درازی و فعل و انفعالاتی كه در هر یك انجام میپذیرد ) و در چیزهائی كه خدا از آسمان فرو میفرستد و ( سبب ) رزق و روزی هستند ( همچون باران و نور و اشعّههای گوناگون ) و خدا به وسیله آنها زمین را بعد از مرگش حیات میبخشد ، و نیز در وزش بادها ( و بالطبع دگرگونی هوا ) نشانههای بزرگی و دلائل سترگی است ( بر وجود خدا و خالق یكتا ) برای آنان كه به تعقّل میپردازند و اهل عقل و درایت هستند .
تِلْكَ آیاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَیكَ بِالْحَقِّ فَبِأَی حَدِیثٍ بَعْدَ اللَّهِ وَآیاتِهِ یؤْمِنُونَ ﴿۶﴾
اینها آیات خدا است كه به حق بر تو میخوانیم . با این حال ، اگر به خدا و آیات او ( با وجود این همه دلائل موجود در گستره جهان و پیدا در عبارات قرآن ) ایمان نیاورند ، پس به چه سخنی ایمان میآورند ؟ !
وَیلٌ لِّكُلِّ أَفَّاكٍ أَثِیمٍ ﴿۷﴾
وای بر هر كس كه دروغپرداز و بزهكار باشد !
یسْمَعُ آیاتِ اللَّهِ تُتْلَى عَلَیهِ ثُمَّ یصِرُّ مُسْتَكْبِرًا كَأَن لَّمْ یسْمَعْهَا فَبَشِّرْهُ بِعَذَابٍ أَلِیمٍ ﴿۸﴾
آن كسی كه پیوسته آیات خدا را میشنود كه بر او خوانده میشود ( و از وعد و وعید ، بیم دادن و مژده دادن ، امر و نهی ، و پند و اندرز ، صحبت میدارد ، امّا او ) پس از آن از روی تكبّر ( بر كفر و مخالفت با حق و انجام گناه ) اصرار میورزد ؛ انگار آیههای خدا را نشنیده است ! ( حال كه چنین است ) پس او را به عذاب بس دردناكی مژده بده .
وَإِذَا عَلِمَ مِنْ آیاتِنَا شَیئًا اتَّخَذَهَا هُزُوًا أُوْلَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُّهِینٌ ﴿۹﴾
هنگامی كه چیزی از آیات ما را فرا میگیرد ، آن را به تمسخر میگیرد و مایه استهزاء میگرداند ! این چنین كسانی عذاب بزرگ و خواركنندهای دارند .
مِن وَرَائِهِمْ جَهَنَّمُ وَلَا یغْنِی عَنْهُم مَّا كَسَبُوا شَیئًا وَلَا مَا اتَّخَذُوا مِن دُونِ اللَّهِ أَوْلِیاء وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ ﴿۱۰﴾
رویاروی آنان دورخ است ، و آنچه ( از مال و جاه دنیا ) به دست آوردهاند ، و كسانی كه سوای خدا به عنوان اولیاء برگزیدهاند ، اصلاً به حالشان سودی نمیرساند ( و از دوزخ نمیرهاند ) و عذاب بس بزرگی دارند .
هَذَا هُدًى وَالَّذِینَ كَفَرُوا بِآیاتِ رَبِّهِمْ لَهُمْ عَذَابٌ مَّن رِّجْزٍ أَلِیمٌ ﴿۱۱﴾
این قرآن راهنما است ، و كسانی كه آیات پروردگارشان را باور نمیدارند ، عذاب بزرگی از ( بدترین و ) دردناكترین نوع عذاب دارند .
اللَّهُ الَّذِی سخَّرَ لَكُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِی الْفُلْكُ فِیهِ بِأَمْرِهِ وَلِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿۱۲﴾
خداوند همان كسی است كه دریا را رام شما كرده است ، تا كشتیها برابر فرمان و اجازه او ( كه به ماده كشتیها و خود آبها و دیگر عوامل طبیعی داده است ) در دریا روان شوند و شما انسانها بتوانید از فضل خدا بهره گیرید ، و شاید سپاسگزار گردید ( و شكر نعمتهای بیكران یزدان را به جای آورید ) .
وَسَخَّرَ لَكُم مَّا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا مِّنْهُ إِنَّ فِی ذَلِكَ لَآیاتٍ لَّقَوْمٍ یتَفَكَّرُونَ ﴿۱۳﴾
و آنچه كه در آسمانها و آنچه كه در زمین است همه را از ناحیه خود ، مسخّر شما ساخته است . قطعاً در این ( تسخیر موجودات مختلف و به گردش و چرخش درآوردن چرخه حیات به نفع انسانها ) نشانههای مهمّی ( بر قدرت و مهربانی خدا در حق آدمیزادگان ) است ، برای كسانی كه میاندیشند ( و اندیشمندانه به اشیاء دور و بر و به خود زندگی مینگرند ) .
قُل لِّلَّذِینَ آمَنُوا یغْفِرُوا لِلَّذِینَ لا یرْجُون أَیامَ اللَّهِ لِیجْزِی قَوْمًا بِما كَانُوا یكْسِبُونَ ﴿۱۴﴾
به كسانی كه ایمان آوردهاند ، بگو : بر كسانی ببخشایند كه روزهای ( مصائب و بلایای ) الهی را چشم نمیدارند ( و روزهائی را فراموش میكنند كه بر سرِ گذشتگان كافر و فاسق و فاجر همچون قوم فرعون و لوط و ثمود چه آمده است ، و با متانت و رزانت از ایشان صرفنظر نمایند ) تا خداوند خودش آنان را در برابر كارهائی كه كردهاند كیفر دهد .
مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ أَسَاء فَعَلَیهَا ثُمَّ إِلَى رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ ﴿۱۵﴾
هر كس كه كار نیك بكند ، به سود خود او است ، و هر كس كار بد بكند به زیان خود او است ، سپس همه شما به سوی پروردگارتان بازمیگردید ( و نتیجه اعمال خویش را میبینید ) .
وَلَقَدْ آتَینَا بَنِی إِسْرَائِیلَ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّیبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى الْعَالَمِینَ ﴿۱۶﴾
ما به بنیاسرائیل كتاب آسمانی و حكومت و نبوّت بخشیدیم ، و از روزیهای حلال و پاكیزه بدیشان عطاء كردیم ، و آنان را بر جهانیان ( عصر خویش ) برتری دادیم .
وَآتَینَاهُم بَینَاتٍ مِّنَ الْأَمْرِ فَمَا اخْتَلَفُوا إِلَّا مِن بَعْدِ مَا جَاءهُمْ الْعِلْمُ بَغْیا بَینَهُمْ إِنَّ رَبَّكَ یقْضِی بَینَهُمْ یوْمَ الْقِیامَةِ فِیمَا كَانُوا فِیهِ یخْتَلِفُونَ ﴿۱۷﴾
ما دلائل واضح و نشانههای روشنی درباره كار ( نبوّت و شریعت دین خود را ) در اختیار بنیاسرائیل گذاردیم ، ولی آنان ( در این باره با همدیگر ) اختلافی نداشتند مگر بعد از آن كه علم و آگاهی ( از حقیقت دین و احكام آن ) پیدا كردند ، در این هنگام به سبب برتریجوئی و عداوت و حسادت میان خود ، ( درباره دین و احكام آن ) اختلاف ورزیدند . قطعاً پروردگار تو ، روز قیامت در میان ایشان درباره چیزی كه راجع بدان اختلاف پیدا كردهاند ، داوری خواهد كرد ( و به قضاوت خواهد نشست ) .
ثُمَّ جَعَلْنَاكَ عَلَى شَرِیعَةٍ مِّنَ الْأَمْرِ فَاتَّبِعْهَا وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاء الَّذِینَ لَا یعْلَمُونَ ﴿۱۸﴾
سپس ما تو را ( مبعوث كردیم و ) بر آئین و راه روشنی از دین ( خدا كه برنامه تو و همه انبیاء پیشین بوده است و اسلام نام دارد ) قرار دادیم . پس ، از این آئین پیروی كن و بدین راه روشن برو ( چرا كه آئین رستگاری و راه نجات است ) و از هوا و هوسهای كسانی پیروی مكن كه ( از دین خدا بیخبرند و از راه حق ) آگاهی ندارند .
إِنَّهُمْ لَن یغْنُوا عَنكَ مِنَ اللَّهِ شَیئًا وإِنَّ الظَّالِمِینَ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاء بَعْضٍ وَاللَّهُ وَلِی الْمُتَّقِینَ ﴿۱۹﴾
آنان هرگز تو را از عذاب خدا نمیرهانند ( و در آخرت در برابر خدا كمترین كمكی به تو نمیتوانند بكنند ، و هیچ دردی را از تو دوا نمیكنند ) . ستمگران كفرپیشه ، برخی یار و یاور برخی دیگرند ، و خدا هم یار و یاور پرهیزگاران است .
هَذَا بَصَائِرُ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِّقَوْمِ یوقِنُونَ ﴿۲۰﴾
این ( قرآن و شریعت ) وسیله بینش مردمان و مایه هدایت و سبب رحمت برای كسانی است كه اهل یقین هستند .
أًمْ حَسِبَ الَّذِینَ اجْتَرَحُوا السَّیئَاتِ أّن نَّجْعَلَهُمْ كَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَوَاء مَّحْیاهُم وَمَمَاتُهُمْ سَاء مَا یحْكُمُونَ ﴿۲۱﴾
آیا كسانی كه مرتكب گناهان و بدیها میشوند ، گمان میبرند كه ما آنان را همچون كسانی بشمار میآوریم كه ایمان میآورند و كارهای پسندیده و خوب انجام میدهند ، و حیات و ممات و دنیا و آخرتشان یكسان میباشد ؟ ( اگر چنین بیندیشند ) چه بد قضاوت و داوری میكنند ! !
وَخَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَلِتُجْزَى كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا یظْلَمُونَ ﴿۲۲﴾
خداوند آسمانها و زمین را به حق آفریده است ، تا هر كسی در برابر كارهائی كه انجام میدهد ، سزا و جزا داده شود ، و به انسانها هیچ گونه ستمی نگردد .
أَفَرَأَیتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ وَأَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَى عِلْمٍ وَخَتَمَ عَلَى سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ وَجَعَلَ عَلَى بَصَرِهِ غِشَاوَةً فَمَن یهْدِیهِ مِن بَعْدِ اللَّهِ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ ﴿۲۳﴾
هیچ دیدهای كسی را كه هوا و هوس خود را به خدائی خود گرفته است ، و با وجود آگاهی ( از حق و باطل ، آرزوپرستی كرده است و ) خدا او را گمراه ساخته است ، و بر گوش و دل او مهر گذاشته است و بر چشمش پردهای انداخته است ؟ ! پس چه كسی جز خدا ( و خدا هم از وی رویگردان است ) میتواند او را راهنمائی كند ؟ آیا پند نمیگیرید و بیدار نمیشوید ؟
وَقَالُوا مَا هِی إِلَّا حَیاتُنَا الدُّنْیا نَمُوتُ وَنَحْیا وَمَا یهْلِكُنَا إِلَّا الدَّهْرُ وَمَا لَهُم بِذَلِكَ مِنْ عِلْمٍ إِنْ هُمْ إِلَّا یظُنُّونَ ﴿۲۴﴾
منكران رستاخیز میگویند : حیاتی جز همین زندگی دنیائی كه در آن بسر میبریم در كار نیست . گروهی از ما میمیرند و گروهی جای ایشان را میگیرند ، و جز طبیعت و روزگار ، ما را هلاك نمیسازد ! آنان چنین سخنی را از روی یقین و آگاهی نمیگویند ، و بلكه تنها گمان میبرند و تخمین میزنند .
وَإِذَا تُتْلَى عَلَیهِمْ آیاتُنَا بَینَاتٍ مَّا كَانَ حُجَّتَهُمْ إِلَّا أَن قَالُوا ائْتُوا بِآبَائِنَا إِن كُنتُمْ صَادِقِینَ ﴿۲۵﴾
هنگامی كه آیات روشن ما ( كه دالّ بر توانائی ما برای ایجاد رستاخیز و زندگی دوبارهاند ) بر آنان خوانده میشود ، در برابر آنها دلیلی جز این ندارند كه میگویند : اگر راست میگوئید ( كه قیامتی و زندگی دومی در كار است ) پدران و نیاكان ما را زنده كنید و بیاورید ( تا نمونهای از زنده شدن مردگان را ببینیم و باور كنیم ) .
قُلِ اللَّهُ یحْییكُمْ ثُمَّ یمِیتُكُمْ ثُمَّ یجْمَعُكُمْ إِلَى یوْمِ الْقِیامَةِ لَا رَیبَ فِیهِ وَلَكِنَّ أَكَثَرَ النَّاسِ لَا یعْلَمُونَ ﴿۲۶﴾
بگو : خداوند شما را ( از نیستی به هستی میآورد و ) زنده میكند ، سپس ( بعد از به پایان آمدن اجلتان ) شما را میمیراند ، سپس ( بعد از دوران برزخ و ماندگاری در گورها ، شما را دوباره زنده میكند و ) در روز قیامت كه در آن تردیدی نیست شما را گرد میآورد ، ولیكن بیشتر مردم ( به علّت نیندیشیدن و تأمّل نكردن ، قدرت خدا را بر ایجاد رستاخیز ) نمیدانند .
وَلَلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرضِ وَیومَ تَقُومُ السَّاعَةُ یوْمَئِذٍ یخْسَرُ الْمُبْطِلُونَ ﴿۲۷﴾
مالكیت و حاكمیت آسمانها و زمین از آن خدا است ، و آن روز كه قیامت برپا میشود ، باطلگرایان زیان میبینند .
وَتَرَى كُلَّ أُمَّةٍ جَاثِیةً كُلُّ أُمَّةٍ تُدْعَى إِلَى كِتَابِهَا الْیوْمَ تُجْزَوْنَ مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۲۸﴾
( ای مخاطب ! در آن روز ) هر ملّتی را میبینی كه ( خاشعانه و خاضعانه ، چشم به انتظار فرمان یزدان ؛ در محضر دادگاه خداوند دادگر مهربان ) بر سر زانوها نشسته است . هر ملّتی به سوی نامه اعمالش فراخوانده میشود ( و بدیشان گفته میشود : ) امروز جزا و سزای كارهائی كه میكردهاید به شما داده میشود .
هَذَا كِتَابُنَا ینطِقُ عَلَیكُم بِالْحَقِّ إِنَّا كُنَّا نَسْتَنسِخُ مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۲۹﴾
این ( نامه اعمال كه دریافت میدارید ) كتاب ما است و اعمال شما را صادقانه بازگو میكند . ما ( از فرشتگان خود ) خواسته بودیم كه تمام كارهائی را یادداشت كنند و بنویسند كه شما در دنیا انجام میدادید .
فَأَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَیدْخِلُهُمْ رَبُّهُمْ فِی رَحْمَتِهِ ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْمُبِینُ ﴿۳۰﴾
و امّا كسانی كه ایمان میآورند و كارهای شایسته میكنند ، پروردگارشان ایشان را ( به بهشت میبرد و ) غرق نعمت خویش میگرداند . رستگاری و پیروزی آشكار همین است .
وَأَمَّا الَّذِینَ كَفَرُوا أَفَلَمْ تَكُنْ آیاتِی تُتْلَى عَلَیكُمْ فَاسْتَكْبَرْتُمْ وَكُنتُمْ قَوْمًا مُّجْرِمِینَ ﴿۳۱﴾
و امّا كسانی كه كافر میگردند ( بدیشان گفته میشود : ) مگر آیههای من بر شما خوانده نمیشد و شما بزرگی و عظمت میفروختید و تكبّر میكردید ، و مردمان بزهكار و گناهكاری بودید ؟
وَإِذَا قِیلَ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَالسَّاعَةُ لَا رَیبَ فِیهَا قُلْتُم مَّا نَدْرِی مَا السَّاعَةُ إِن نَّظُنُّ إِلَّا ظَنًّا وَمَا نَحْنُ بِمُسْتَیقِنِینَ ﴿۳۲﴾
و هنگامی كه گفته میشد : وعده خدا راست است ( و كیفر هر كسی را در سرای دیگر به تمام و كمال میدهد ) و قیامت حتماً فرا میرسد و هیچ گونه شكّی در رخ دادن آن نیست ، میگفتید : ما نمیدانیم قیامت چیست ! ما تنها گمانی ( درباره آن ) داریم و به هیچ وجه یقین و باور نداریم ( كه قیامت فرا برسد ) .
وَبَدَا لَهُمْ سَیئَاتُ مَا عَمِلُوا وَحَاقَ بِهِم مَّا كَانُوا بِهِ یسْتَهْزِؤُون ﴿۳۳﴾
سزا و جزای كارهای بدی كه كردهاند هویدا و گریبانگیرشان میشود ، و آنچه كه مسخرهاش میدانستند ( كه عذاب دوزخ است ) از هر سو آنان را فرا میگیرد .
وَقِیلَ الْیوْمَ نَنسَاكُمْ كَمَا نَسِیتُمْ لِقَاء یوْمِكُمْ هَذَا وَمَأْوَاكُمْ النَّارُ وَمَا لَكُم مِّن نَّاصِرِینَ ﴿۳۴﴾
و ( از سوی خدا ) بدیشان گفته میشود : ما امروز شما را ( در عذاب رها میسازیم و ) از یاد خود میبریم ، همان گونه كه شما دیدار امروز را به فراموشی سپردید ( و ما را از یاد بردید ، و مسائل و حوادث قیامت را پشت گوش انداختید ) و جایگاهتان آتش دوزخ است و هیچ یار و یاوری ندارید .
ذَلِكُم بِأَنَّكُمُ اتَّخَذْتُمْ آیاتِ اللَّهِ هُزُوًا وَغَرَّتْكُمُ الْحَیاةُ الدُّنْیا فَالْیوْمَ لَا یخْرَجُونَ مِنْهَا وَلَا هُمْ یسْتَعْتَبُونَ ﴿۳۵﴾
( گرفتار شدنتان بدین سرنوشت اسفناك ) بدان خاطر است كه شما آیات خدا را به تمسخر گرفتهاید و زندگی دنیا ، شما را گول زده است . امروز آنان از آتش دوزخ بیرون آورده نمیشوند ، و از ایشان خواسته نمیشود كه عذرخواهی كنند و خوشنودی بطلبند .
فَلِلَّهِ الْحَمْدُ رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَرَبِّ الْأَرْضِ رَبِّ الْعَالَمِینَ ﴿۳۶﴾
ستایش تنها خداوندی را سزا است كه پروردگار آسمانها و پروردگار زمین و پروردگار همه جهانیان است .
وَلَهُ الْكِبْرِیاء فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَكِیمُ ﴿۳۷﴾
بزرگواری و والائی در آسمانها و زمین ، از آن او است ، و او صاحب عزّت و قدرت ، و دارای حكمت و فلسفه ( در همه امور ) است .